Psikolojik Şiddet Nedir?

Şiddet denilince akla ilk gelen fiziksel şiddet olsa da en az onun kadar zarar veren ve çoğunlukla fark edilmeyen psikolojik şiddet, duygulara yönelik sözlü veya sözsüz eylemlerle uygulanır. Genelde ikili ilişkilerde gerçekleşen psikolojik şiddette amaç karşı taraf üzerinde güç sahibi olmak, karşı tarafı kontrol altına almaktır. Böylece psikolojik şiddette bulunan kişi karşı tarafın benlik saygısının zedelenmesine sebep olur. Kişiyi aşağılamak, küçümsemek, ağır bir şekilde eleştirmek, toplumdan soyutlamak, yalan söylemek, kendi istediğinin olması için tehdit etmek ve kişinin duygularını yok sayıp kendi istediğinde iletişime geçmek psikolojik şiddete örnek olarak verilebilir.

Belirtileri
Psikolojik şiddete maruz kalan kişinin durumu fark etmesi genellikle kolay olmaz. Çünkü insanlar bu şiddet türüne genelde en yakınları tarafından maruz bırakılırlar. Şiddete maruz kalan kişi kendini sorgular, karşı tarafın haklı olduğunu düşünür ve kendine suçlayıcı bir tavırla yaklaşır. Kişi kendinin fazla duygusal olduğunu, karşı tarafın ondan daha üstün olduğunu ve tüm bunları onun iyiliği için yaptığını düşünebilir. Yaşadığı olayları yanlış algılayıp yorumladığı için maruz kaldığı psikolojik şiddeti normalleştirebilir. Psikolojik şiddete maruz kalan kişilerde özgüven eksikliği, korku, huzursuzluk, yalnızlık hissi ve aşırı gerginlik gibi durumlar görülür. Bu kişilerde yorgunluk, uykusuzluk, aşırı yeme veya iştahsızlık gibi belirtiler de görülür. Arkadaş ilişkilerinde ve meslek hayatında bozulmalar yaşanabilir. Psikolojik şiddet bazı durumlarda fiziksel şiddetten bile daha çok zarar verebilir. Şiddetin uzun süre devam
etmesi halinde kişinin benlik saygısı zedelendiği için depresyon, anksiyete, travma sonrası stres bozukluğu ve madde bağımlılıkları ortaya çıkabilir.

Türleri
Yalnızlaştırma: Bu psikolojik şiddet türünde mağdurun çevresindeki en yakın insanlardan uzak durması sağlanmaya çalışılır. Bu davranışla mağdurun tamamen şiddeti uygulayan kişiye ait olması amaçlanır. Böylece kişi gitgide yalnızlaşır ve kendisine şiddet uygulayan kişi hariç kimsesi olmadığını düşünür. Bu durumda olan kişi sürekli sevilmediğini, hor görüldüğünü ve istenmediğini hisseder. 

Gaslighting (Akıl bulandırma): Bu psikolojik şiddet türünde mağdurun sürekli kendini sorgulaması sağlanır ve mağdur bir süre sonra kendi düşüncelerinin uydurma olduğuna, her şeyi kendi kafasında kurduğuna ve sürekli paranoyakça düşündüğüne inanır. Böylelikle aslında suçlu karşı taraf olsa bile mağdurun kendine olan inancı kırılır ve mağdur kendine güvenemez hale gelir. Ayrıca yalan söylenerek mağdur manipüle edilebilir ve mağdur da karşısındaki kişinin söylediklerine inanır. Bir süre sonra mağdur tamamen karşı tarafa bağlı hale gelebilir. 

Stashing (Saklamak): Bu psikolojik şiddet türünde ilişkide karşı taraf şiddete maruz kalan kişiyi adeta yasak bir ilişki yaşıyormuş gibi saklar. Kişiyle toplum içinde görülmekten kaçınır ve kimsenin onları göremeyeceği yerlerde buluşmaya çalışır. 

Ghosting (Yok Olmak): Psikolojik şiddetin bu türünü uygulayan kişi hiçbir sorun yokken aniden ve sebepsiz bir şekilde ortadan kaybolur. Şiddete maruz kalan kişi karşısındakine ulaşamaz, mesajlarına cevap alamaz. Böylece kişi zamanla kendini boşlukta hissetmeye başlar. 

Zombieing (Aniden Ortaya Çıkmak): Bu psikolojik şiddet türünde kişinin hayatında olup daha sonra ortadan kaybolan birisi belirli bir zaman sonra aniden onun hayatına yeniden girmeye çalışır. Bu kişi daha öncesinde ilişkiyi keserken hiçbir açıklama yapmamış olmasına rağmen karşıdaki kişinin hayatına tekrardan girmekte bir problem görmez. Ancak bu durum mağdurun bütün hayat düzenini alt üst eder. Eğer mağdurun daha öncesinde yaşadığı ve çözdüğü sorunlar varsa bu durumda o sorunları yeniden yaşamaya başlar.

Breadcrumbing (Yemleme): Bu durumda şiddet uygulayan kişi mağdurla bir süre boyunca çok iyi şekilde vakit geçirir. Ardından bir süre sonra karşıdakiyle ilişkisini bir anda keser. Bir süre sonra karşıdakiyle yeniden iletişime geçer ve hiçbir şey olmamış gibi davranır. Bu durum mağdurun kendisini kullanılmış hissetmesine neden olur. 

 Cushioning (Tamponlamak): Bu durumda şiddeti uygulayan kişi evlidir veya başka bir ilişki içerisindedir. Fakat mağdura ilişkisinden memnun olmadığını ve onu sonlandırmak istediğini söyler. Fakat sürekli çeşitli bahaneler öne sürerek sözlerini yerine getirmez. Bu durum hem mağduru hem de şiddeti uygulayan kişinin hayatındaki insanı çok kötü etkiler. Mağdur sürekli oyalanır ve en sonunda yalnız bırakılır.

Mansplaining: Mansplaining uygulanan kişi, karşıdaki tarafından sürekli küçük görülür. Mağdur sürekli eleştirilirken şiddeti uygulayan kişi kendini över. Böylece mağdur kendini eksik ve yetersiz hissetmeye başlar.

Aşırı Kıskançlık: Kıskançlık belli düzeyde olduğu sürece ilişkilerde normal karşılanabilir. Ancak eğer kıskançlık karşı tarafın hayat kalitesini düşürüp onu kısıtlamaya başladıysa durum artık psikolojik şiddete döner. Bu duruma maruz kalan kişi sürekli takip edilir, kimlerle görüştüğü sorgulanır ve sosyal hayatına devam edemez. Bu durumda olan kişi bu durumun normal olduğunu ve sevildiğini düşünebilir. Ancak bu durum kesinlikle normal değildir ve bu bir psikolojik şiddettir. 

Mobbing: Mobbing iş yerinde uygulanan psikolojik bir şiddettir. Amaç kişinin iş hayatında rahatsız olup baskı altında hissetmesini sağlamaktır. Bu durum iş hayatında sıkça rastlanmaktadır. Mobbinge uğrayan kişinin iş ortamında sürekli sözü kesilebilir ve görevlerini yapmasının önüne engeller koyulabilir. Kişi sürekli eleştiriye ve suçlanmaya maruz kalır. Hatta bazen yüksek rütbeli kişiler pozisyonlarını kullanıp kişiyi taciz dahi edebilirler.

Psikolojik Şiddetle Başa Çıkmanın Yolları
 Bu durumun normal olmadığı ve psikolojik şiddetin varlığı kabullenilmeli.
 Psikolojik şiddet uygulayan kişi ne yaptığının farkında değilse ona durum anlatılmalı.
 Psikolojik şiddet uygulayan kişi ne yaptığının farkındaysa ve bunda bir sorun görmüyorsa onunla iletişim kesilmeli.
 Kişi kendine karşı olan tutumlarını, davranışlarını ve özsaygısını geliştirmeli.
 Hayır demeyi öğrenmeli.
 Sınırlarını belirlemeli ve korumalı.
 Kişi, psikolojik şiddet ile nasıl başa çıkabileceğini veya olumsuz etkilerden nasıl en hafif şekilde etkileneceğini doğru şekilde öğrenmek için bir uzman desteği almalı.